Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Meclis üyesi ve aynı zamanda Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Baran Türk Diyarbakır’ın 2022 yılı ilk çeyrek dönemi ihracat rakamlarını değerlendirdi.

 Türk, yaptığı yazılı açıklamada; “Genel anlamda 2021 yılı ile 2022 yılı ilk çeyrek ihracat verileri Türkiye ortalaması incelenip kıyaslandığında; %22 gibi bir büyüme ortalaması gerçekleşmiş görünmektedir. Aynı dönemin Diyarbakır ili ihracat verileri ise 2021 yılında 45.823.520 USD iken, 2022 yılı aynı dönem ihracatı %39,6 gibi bir büyüme oranıyla 63.963.070 USD’ye ulaşarak Türkiye ortalama büyüme oranının neredeyse iki katına ulaştığını görüyoruz.

SEKTÖRLER ÇEŞİTLENİYOR

 Diyarbakır ilk çeyrek İhracat verileri ve sektörleri detaylı bir şekilde incelendiğinde, tutarsal olarak en fazla ihracat yapılan sektör, 2021 yılı için 5.913.360 USD’den 2022 yılında 16.106.220 USD’ye çıkarak %172 bir artış oran ile Kimyevi Maddeler ve Mamulleri sektörü olmuştur. Demir ve Dışı Metaller 5.299.260 USD’den 12.951.350 USD’ye yükselerek, %144’lük büyüme ile en yüksek ihracat yapılan ikinci sektör olarak görünmektedir. Çelik sektörü 2021 yılında 505.030 USD iken, 2022 yılında 3.039.070 USD (%501) büyüme oranı ile en fazla artış gösteren sektör olarak, çelik fiyatlarının global yükselişinin avantajını yaşamıştır. 2021 yılında kayıtlı olarak hiç ihracat yapılmayan sektörlerden biri olan Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller sektörü ise 2022 yılında 2.022.060 USD ile ihracat için göz ardı edilmeyecek bir sektör haline geleceğinin emarelerini göstermiştir.

Diyarbakır ihracatının büyümesinde en fazla payı olan yukarıdaki sektörlerin dışında düşüş gerçekleştiren sektörlerin de incelenmesinde fayda vardır. Tutarsal olarak en fazla düşüşü Madencilik Ürünleri sektörü yaşamıştır. 2021 yılı ilk çeyrek verileri 12.387.630 USD iken, 2022 yılında -%37 ile 7.759.880 USD’ye düşmüştür. Bu düşüşe rağmen sektörün genel ve bölgesel sorunlarına rağmen Diyarbakır’da hâlâ en fazla ihracat yapılan sektörlerden biri olmayı sürdürmektedir. Madencilik sektörüne paralel olan Çimento, Cam Seramik ve Toprak Ürünleri ise 2021 yılında 2.325.700 USD ihracat yaparken, 2022 yılı ilk çeyreğinde -%18,2 düşüşle 1.901.302 USD’lik ihracat yapmıştır.

Kurulumu devam eden Tekstil İhtisas Organize Sanayi Bölgesi ile birlikte Diyarbakır’ın en önemli sektörlerinden biri olmaya aday olan Tekstil ve Hammaddelerinde 2021 yılı ilk çeyreğinde 2.553.790 USD ihracat gerçekleşirken, 2022 yılı aynı dönemde -%26,5 düşüş ile 1.876.170 USD ihracat gerçekleşmiştir.

Tutarsal olarak Diyarbakır ihracatında çok fazla payı olmamasına rağmen, 2021 yılında hatırı sayılır bir ihracatı olan Meyve&Sebze Mamulleri, Zeytin ve Zeytinyağı ile Mücevher ihracatları ise 2022 yılı ilk çeyreğinde hiç yapılmamış veya yapılmayacak kadar düşük kalmıştır.

IRAK BİRİNCİ SIRADA YER ALIYOR

 Türkiye ihracatında Almanya’nın payı uzun yıllardan beri hep ilk sırada yer almıştı. 2021 yılı ilk çeyreği esas alındığında 2022 yılında %22,6’lık bir artış söz konusu olmuş rakamsal olarak yerini ihracat rakamlarını arttırarak korumuştur. Diyarbakır 2022 ilk çeyrek ihracatını incelediğimizde ise Almanya 5. Sırada yer almakta; 2021 yılında 671.990 USD olan bu değer, 2022 yılında %283.5 artış ile 2.442.770 USD olarak gerçekleşmiş. Irak ise Türkiye ihracatının aynı döneminde 10. Sırada yer almasına rağmen, Diyarbakır ihracatında ise 1. Sırada yer almaktadır. 2021 ilk çeyrek ihracatı 23.424.680 USD iken, 2022 aynı döneminde %15,4 artış ile 27.029.680 USD olarak gerçekleşmiş.

Şehrimizin 2022 ilk çeyrek ihracat artış oranında ve miktarında en çok dikkat çeken ülke ise İran olmuş. 2021 aynı dönem ihracat tutarı 341.100 USD iken 2022 aynı döneminde %2386,8 artış ile 8.481.570 USD olarak inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Bunun arkasında yatan gerekçe ise İran’a olan gerçek ihracat operasyonlarından ziyade, Irak sınır kapısında alınan masraflar ve çifte vergilendirmelerdir.

Örnekle açıklamak gerekirse; Türkiye’den Irak’a ihracat yapan bir firma, Irak’a direkt ihracat yaptığında sınır kapısında karşı tarafın aldığı masraflar, aynı firmanın tırlarını İran üzerinden geçirerek Irak’a ulaştırma maliyetinden çok daha fazla olduğu için bu yöntem firmalarımızı dolaylı ihracat yoluna sevk etmiştir. İhracat rakamlarında diğer dikkat çeken ülkeler ise sırasıyla İsrail (%207,7), Gürcistan (%205,8), Ukrayna (%157,4), Rusya (%155,9) şeklinde gerçekleştirmiştir.

İhracat rakamlarındaki en büyük azalış ise tutarsal olarak Çin’e gerçekleşmiş. Çin’e 2021 yılı ilk çeyreğinde 10.431.890 USD, 2022 yılı ilk çeyreğinde ise -%46.8 ile 5.551.200 USD olmuştur.

NUSAYBİN SINIR KAPISI AÇILMALIDIR

 Türkiye komşu ülke Suriye ile en uzun sınırları paylaşmaktadır. Suriye’nin yeniden inşa süreci ile birlikte bu ülke ile olan ticaretimiz de artacaktır. Bu derece önemli bir pazardan yeterince yararlanamıyoruz. Özellikle Nusaybin Gümrük Kapısının kapalı olması başta kentimiz ve bölgemiz olmak üzere, bir bütün olarak ülkemiz ihracatını olumsuz etkilemektedir. İhracatçılarımız Suriye pazarına doğrudan satış yapamadıklarından aracı olarak tabir ettiğimiz Irak firmalarına mallarını satmakta, asıl karı bu firmalara kaptırmaktadırlar.

İhracat Açısından Dezavantajlarımız;

1. TİM, TÜİK ve Gümrük Müdürlüğünün istatistiki verileri birbirinden farklılık göstermekte, sağlıklı verilere ulaşılmasında sorunlar yaşanmaktadır.
2. Başta tekstil olmak üzere, bir çok sektörün hala Diyarbakır gümrüğünden ihracat yapmamaları,
3. Gümrüklerde bulunan lojistik firmalarının kolay ihracat yapmaları nedeniyle ihracatçı firmaların lojistik firmaları kanalıyla ihracat yapmaları,
4. İlimiz gümrük altyapısının (Antrepo, nitelikli insan kaynağı yetersizliği vb.) yetersiz olması,
5. Başta Nusaybin Sınır kapısı olmak üzere Suriye’ye açılan gümrük kapılarının kapalı olması,
6. Habur Sınır Kapısının fiziki altyapılarının yetersiz kalması,
7. İhracatçı firmaların finansmana erişimde sorunlar yaşamaları bizim önemli dezavantajlarımızdırlar.

Kaynak: DTSO